Жаңалықтар

Ата-аналарға арналған кеңес «Қозғалыс белсенділігі, баланың денсаулығы және дамуы» Мақсаты: Ата-аналарды баланың қозғалысы – ең алдымен оның денсаулығы екенін түсінуге көндіру. Көп жағдайда біз, ересектер, балалардың үй ішінде жүгіріп, аулада тынымсыз ойнап жүргеніне ашуланамыз. Бізге бұл тентектік, айтқанымызды тыңдамау сияқты көрінеді. Бірақ, бұл шын мәнінде солай ма? Баланың тентектігі мен оның қозғалысқа деген биологиялық қажеттілігін шатастырмау керек. Осындай қажеттілік кез келген балада бар. Егер сіз балаңыздың қозғалысын 2-3 сағатқа шектейтін болсаңыз, ол кейін мұны шамадан тыс белсенділікпен «өтеп» шығуға тырысады. Күні бойы бала көптеген түрлі қимыл-қозғалыстар жасайды. Олардың жиынтығы қозғалыс белсенділігі деп аталады. Күнделікті қозғалыс мөлшері ағзаның қимылға деген биологиялық қажеттілігін толық қанағаттандыруы тиіс. Ата-аналардың міндеті – балалардың қозғалыс белсенділігі үшін қолайлы жағдай жасау. Бұл неге маңызды? Қозғалыстың жетіспеушілігі әсіресе өсіп келе жатқан бала ағзасына теріс әсер етеді. Ол жүрек-қан тамырлары мен тыныс алу жүйесінің жұмысына, көптеген мүшелердің дамуына және қызметіне кері ықпалын тигізеді. Аз қимылдау тіпті дәрігерлер гипокинезия деп атайтын ауруды тудыруы мүмкін. Бұл жағдайда зат алмасу бұзылады, қаңқа-бұлшықет және вегетативті жүйке жүйесінің қызметі нашарлайды, физикалық жұмысқа қабілеттілік күрт төмендейді. Сіздің балаңыз қазір бес жаста, бір жылдан кейін мектепке барады. Мектептегі сабақтар, оқу жүктемесі, ұзақ уақыт бойы үстелде отыру қажеттілігі оның қозғалыс белсенділігін шектейді. Сондықтан заңды сұрақ туындайды – гипокинезияның алдын қалай алуға болады және отбасында баланың дене тәрбиесін қалай ұйымдастыру қажет? Таңертеңгі уақыт – тіпті бірнеше минуты болса да, жаттығуға арналуы тиіс. Көптеген дене жаттығулары "күні бойғы сергектік қуаты" деп бекер аталмаған. Олар қарапайым әрі әртүрлі болуы мүмкін. Әр екі апта сайын жаттығулар жиынтығын жаңартып отыру ұсынылады. Жаттығуларды бастамас бұрын терезені ашып, бөлмеге таза ауа кіргізуді ұмытпаңыз. Бала жеңіл киініп (майка мен шорты) жаттығуы қажет. Таза ауа, қозғалыс, содан кейін салқын сумен жуыну – осылардың арқасында шаршау мен ұйқышылдық жоғалады. Демалыс күндері мен демалыс уақытында балаңызбен бірге жүгіруге, коньки немесе шаңғы тебуге уақыт табыңыз (қыс мезгілінде); жазда – доп ойнау, велосипед тебу, орманға серуенге шығу және т.б. Осындай белсенді демалыс тек бала үшін ғана емес, ата-аналарға да пайдалы. Егер балаңыз балабақшаға бармаса, оның дене тәрбиесіне көбірек көңіл бөлу қажет. Бала күнделікті мүмкіндігінше көп уақытын таза ауада, қозғалыста өткізуі керек. Таңғы гимнастика мен қимыл-қозғалыс ойындары күн тәртібінің ажырамас бөлігіне айналуы тиіс. Балаңызға секіруге, жүгіріп ойнауға мүмкіндік беріңіз. Бұл – "қозғалыс аштығын" қанағаттандырудың ең жақсы тәсілі. Үйде кішігірім "спорт алаңын" ұйымдастыру мүмкін болмаса да, шеңбер, секіргіш, доп, гимнастикалық таяқша – әркім үшін қолжетімді құралдар. Сондай-ақ, қыс мезгіліне арналған шана, коньки, шаңғы да пайдалы болады. Соңғы жылдары кейбір ата-аналар балаларын ерте жастан спорт секцияларына – мәнерлеп сырғанау, көркем гимнастика, жүзу сияқты спорт түрлеріне беруге тырысады. Бұл қаншалықты пайдалы? Бұл сұраққа біржақты жауап беру қиын. Егер мектепке дейінгі жастағы балалар үшін тұрақты жаттығулар мен олармен байланысты физикалық жүктемелер шамадан тыс болса, олар зиян келтіруі мүмкін. Тек жеті жастан бастап, мұқият медициналық тексеруден өткен кейбір балалар ғана осындай спорт түрлерімен айналыса алады. Ғалымдар 5-7 жасар бала күніне 13-17 мың қадам жасап, 2,5-3,5 сағат қозғалыста болуы керектігін анықтаған. Бұл тек жүру ғана емес, сонымен қатар жүгіру, секіру және басқа да қозғалыстарды қамтиды. Егер балаңыз балабақшаға барса, онда ол жерде дене шынықтыру сабақтары арнайы жас ерекшелігіне сай бағдарлама бойынша өткізіледі. Бағдарлама біртіндеп қозғалыс көлемі мен күрделілігін арттыратын жаттығуларды, қимыл-қозғалыс ойындарын қамтиды. Бірақ бұл жеткіліксіз. Кешке балабақшадан кейін баламен жаяу серуендеуге уақыт табыңыз. Кем дегенде жолдың бір бөлігін жаяу жүріп өтіңіз. Бұл – сіз бен балаңыз үшін қарым-қатынас уақыты. 20-30 минуттық серуен сізге де жұмыстан кейін сергіту береді, әрі денсаулыққа пайдалы. Балаларды еңбекке бейімдеңіз. Балаңыз үстелді дайындауға, ыдыс-аяқты жинауға, шаң сүртуге, гүлдерді суаруға көмектесе алады. Алдымен ол бәрін дұрыс жасамауы мүмкін, бірақ уақыт өте келе сіздің тапсырмаларыңызды орындауды үйренеді. Бұл еңбек дағдыларын қалыптастырады, әрі бір мезетте қозғалыс белсенділігінің бір түрі болады. Қозғалыс ойындары, коньки, шаңғы тебуді үйрету – тек баланың қозғалыс дағдыларын жақсартып қана қоймайды, сонымен қатар ептілік, жылдамдық, күш пен төзімділікті дамытады. Сонымен бірге, мақсатқа жетуде табандылық, жолдастық сезім сияқты маңызды мінез қасиеттерін тәрбиелейді. Бұл дағдылар өмірде өте қажет. Ғалымдар баланың қозғалыс белсенділігі мен оның дамуы, ағзаның ауруларға қарсы тұру қабілеті арасында тікелей байланыс бар екенін дәлелдеген. Сондықтан қозғалысы белсенді балалар сирек ауырады. Есте сақтаңыз: Дене жаттығулары мен таза ауадағы қимыл-қозғалыс ойындары – бала денсаулығын нығайтудың қуатты құралы!